Eind augustus jl. ontdekte het bestuur van de Stichting Krijtmolen min of meer bij toeval dat de gemeente Amsterdam een vergunning heeft afgegeven voor de bouw van te hoge gebouwen in Elzenhagen-Zuid, in strijd met de "Molenbiotoop". In 2016 heeft de gemeente hierover d.m.v. een brief afspraken gemaakt met het Molenbestuur. Uit de verschrikte reactie van de betrokken ambtenaren en de openhartige erkenning van de fouten maken wij op dat hier sprake is van domme fouten, en niet van kwade opzet. 

Het gaat hier vooral om de zojuist gebouwde woontorens voor Startblok Elzenhagen, maar daarnaast ook om andere gebouwen die nog op de tekening staan. Sinds het moment van die ontdekking hebben we op een correcte maar stevige manier geprobeerd de gemeente te bewegen deze fouten snel en structureel te herstellen. Om hen onnodig gezichtsverlies te besparen hebben we hier tot nu toe geen grote ruchtbaarheid aan gegeven. Intussen duurt het touwtrekken echter zo lang, dat we ons vrij voelen om u, als Molenvriend en betrokkene, te informeren. Binnenkort zullen we ook op andere wijze de publiciteit zoeken.

Toevallige ontdekking
Wat onze aandacht trok was de bouwaanvraag voor een nieuw clubgebouw voor ATOS, dat verhuist naar de zuidkant van Elzenhagen. Toen onze molenbiotoop-deskundige Herman van Dam de tekeningen bekeek, samen met Bonny Alberts, concludeerden zij dat dit gebouw te hoog wordt. Daartegen hebben wij bezwaar ingediend. Vervolgens vroeg het Molenbestuur om voor alle zekerheid ook naar de andere gebouwen te kijken. Uit onze berekeningen bleek ook dat de meeste gebouwen van Startblok Elzenhagen, die op dat moment net in aanbouw werden genomen (veel) te hoog worden. Daarna zagen wij dat ook veel andere gebouwen (die nu nog op de tekening staat) niet aan de Molenbiotoop voldoen. Wij hebben onze berekeningen voorgelegd aan de gemeente, die vrij snel daarna in een overleg haar fouten erkende. Hun verklaring was dat bij de afsprakenbrief een tekening zat waarop geen hoogtematen stonden, maar het aantal bouwlagen. De hoogte daarvan bleek achteraf niet juist berekend. Daardoor is er voor de (tijdelijke, voor 10 jaar) woongebouwen Startblok Elzenhagen een vergunning verstrekt die in strijd is met het bestemmingsplan. Bij dit overleg bleek overigens ook dat de gemeente in het bestemmingsplan van 2015 niet de juiste formule had gebruikt, maar een lagere norm hanteert voor een molen in bestaand stedelijk gebied.* Maar zelfs met die lagere norm zijn de meeste woongebouwen van het Startblok te hoog. 

Wel fouten, maar geen direct herstel
Wij hoopten toen nog dat er een correctie mogelijk was omdat de woonblokken nog in aanbouw waren. Daar wilde de gemeente echter niet aan: er waren teveel andere partijen betrokken (de woningcorporaties, de aannemer, de statushouders en jongeren die wachten op huisvesting), en het was bouwkundig niet eenvoudig om even wat verdiepingen minder te bouwen. We is de gemeente direct bereid gebleken de hoogte van de nog niet gerealiseerde gebouwen aan te passen. 
Als Molenbestuur vinden we dit te weinig. Daarop hebben we een helder pakket van maatregelen voorgelegd aan de drie betrokken wethouders. In hoofdlijnen komen die neer op: erken je fouten, verlaag het dichtstbijzijnde gebouw binnen 2 jaar, zorg voor financiële compensatie i.v.m. hogere onderhoudskosten, en leg scherp vast in het bestemmingsplan dat een derde partij erop toeziet dat de gemeente zich aan de afspraken houdt - niet alleen in Elzenhagen-Zuid, maar ook in de Banne. Daarop kregen we een teleurstellend antwoord van wethouder Van Doorninck, Vandaar dat we ons nu vrij voelen om in alle openheid hierover te communiceren - en dus ook jullie als vrienden van de Krijtmolen te informeren. 

Wat is de schade en de effecten als er te hoog wordt gebouwd?
Al in 2006 concludeerde De Hollandsche Molen in een onderzoek dat de molenbiotoop van de Krijtmolen "van bedenkelijke kwaliteit is". In goed overleg tussen de gemeentelijke plannenmakers en molenbestuur en molenaar is vervolgens in 2016 vastgelegd dat de molen voldoende wind zou krijgen, en werd afgesproken dat zowel in de bouwplannen voor Elzenhagen-Zuid als in de hoogte van de bomen daarmee rekening zou worden gehouden. Dat dreigt nu alsnog mis te gaan. Juist als (zoals bij Startblok Elzenhagen) gebouwen van verschillende hoogte bij elkaar staan, ontstaan draaiwinden - dat herkent iedere fietser. Windhinder - maar ook rukwinden zoals bij noodweer, als je alles goed vast moet zetten. De molen kan dan veel minder vaak draaien vanwege het risico op schade. Dat geldt zeker voor de Krijtmolen, met haar zware maalstenen. Bovendien is er kans op gevaarlijke situaties, losraken van onderdelen en gevaar passerende mensen. En er zal vaker en intensiever controle en onderhoud van de molen nodig zijn (nu €15.000 per jaar, los van restauraties. Maar ook in ander opzicht zullen we de effecten merken. De molenaar en bezoekers raken gefrstreerd omdat andere molen wel draaien en de onze stilstaat. Stilstand is achteruitgang voor een molen. Monumentenzorg maakt zich zorgen over deze situratie bij dit belanrijke rijksmonument.

Hoe verder?
Zoals gezegd: we hebben de drie betrokken wethouders een brief geschreven en een pakket van 7 voorwaarden en maatregelen geformuleerd. De reactie van de wethouders was: afhouden en tijdrekken. Slechts op 3 van de 7 punten kregen we antwoord. Op deze manier dreigt de Krijtmolen hetzelfde te overkomen als 10 jaar geleden met de molen De Otter is gebeurd. We hebben opnieuw aangedrongen op betere en complete antwoorden, en zullen nu via de pers en de gemeenteraad de druk opvoeren. We hopen en vertrouwen dat u ons hierin zult steunen. We willen dat de gemeente serieus omgaat met haar cultureel erfgoed - én met de personen die met elkaar vrijwillig deze mooie molen in stand houden!



Bijlage: overzicht overschrijdingen Molenbiotoop

We gaan uit van de methode Lameris die in de provincie Noord-Holland wordt toegepast en die bekend is bij De Hollandsche Molen. Van alle Amsterdamse molens is de situatie beoordeeld, de meeste zijn slecht of matig.

De Krijtmolen heeft te maken met de volgende verstoringen/overschrijdingen van de Molenbiotoop:

* Banne Buiksloot west (in een paarse zone): een gebied met eerste gras (sportveld), en daarna laag-stedelijke bebouwing, met twee overschrijdingen (Jesse Owenshof) die bij de vergunningaanvraag onjuist zijn voorgesteld (4 i.p.v. 3 bouwlagen);
* Banne Buiksloot: het ziekenhuis in een niet paarse zone (minder windvang) met een extra bouwlaag voor technische installaties;
* Elzenhagen Noord met lage bebouwing tot aan de 400 metergrens. Daarbuiten enkele hoogbouwprojecten;
* Plan voor Elzenhagen-Zuid, noordelijk, met overschrijdingen (onlangs geconstateerd): toezegging gemeente dat dit hersteld wordt;
* Hoge stedelijke bebouwing in het Stationsgebied rond het metrostation, op de voorgrond is overschrijding in overleg toegestaan, op voorwaarde dat de gemeete zich elders wel aan de Molenbiotoop houdt (brief juni 2016 Co Stor)
* Villa bebouwing in een witte strook, die voor de molen qua windvang minder belangrijk is;
* Vier hoge gebouwen in de Zuidbuurt die deels in de paarse strook liggen en deels in hoogte overschrijden. De ondergrond is daar laag. In de verte is hoogbouw, dus stedelijk gebied.
* De woonblokken van Startblok Elzenhagen, die de Molenbiotoop tussen de 2,5 en 4,5 meter overschrijden
* De te hoge populieren langs het NH-kanaal die nog steeds niet gesnoeid zijn;
* Het dijkpark en de nieuwe atletiekbaan in het zuidelijk deel van Elzenhagen-Zuid waar het nieuwe clubgebouw niet voldoet aan de N=75 norm. Buiten de 400 meter zone komt nog wel een hoogbouwflat, in het verlengde van de hoogbouw aan de Singelstrook;
* het gebied in Banne Buiksloot vanaf het kanaal, de Buiksloterdijk en de Banne, alles met sportterreinen in de eerste strook en laagbouw in de verte. De bomen zijn hier de boosdoeners, daarover zijn afspraken gemaakt.

Voor vragen: secretaris@krijtmolen.nl
Lees op onze website  http://www.krijtmolen.nl  de notitie van Herman van Dam: Ontwikkelingen in de biotoop van de Krijtmolen d'Admiraal 1900-2030

Foto 1809: Verslaggever en fotograaf vna de Volkskrant kijken naar de biotoop



 

Langs het Noordhollandschkanaal komt een parkstrook die verbonden is met de omgeving van de nieuwe ATOS-atletiekbaan. Vanwege de hoogteverschillen zijn er veel hellende paden. In deze dijkstrook mogen geen hoge of snelgroeiende bomen komen omdat ze dan de wind voor de molen belemmeren. Omwonenden en wij kregen twee keer de gelegenheid om commentaar te geven op de parkplannen en suggesties te doen. Info over het dijkpark via http://www.amsterdam.nl/elzenhagen